Śluz ślimaka pozyskuje się ze ślimaków z gatunku Helix aspersa Müller oraz H. aspersa var. maxima. Otrzymywane są dwa rodzaje śluzu: limozyna oraz kryptozyna stosowana w medycynie i kosmetologii. Celem pracy było przedstawienie sposobu pozyskiwania śluzu ślimaka, analiza jego składu jakościowego i ilościowego oraz właściwości na podstawie danych literaturowych. Surowiec ten, oprócz działania przeciwbakteryjnego, przeciwgrzybiczego, przeciwdrobnoustrojowego, antywirusowego oraz przeciwnowotworowego, wykazuje także właściwości przeciwutleniające, regeneracyjne, stymulujące, nawilżające, odżywcze, oczyszczające, przeciwzmarszczkowe, a także promieniochronne. Daje to możliwość szerokiego wykorzystywania śluzu w przemyśle kosmetycznym oraz medycznym.
Śluz ślimaka zawiera: alantoinę, kolagen, elastynę, kwas glikolowy, naturalne peptydy i proteiny, witaminy A, C i E, a także antyoksydanty (m.in. wśród jonów metali znaleziono miedź (Cu), żelazo (Fe) i cynk (Zn)). Pozostałe składniki to: proteoglikany, glikozaminoglikany – w tym kwas hialuronowy, peptydy miedziowe i peptydy przeciwdrobnoustrojowe, a także kwas mlekowy, metaloproteinazy macierzy i ich inhibitory. Śluz ślimaka zawiera również mucynę, mitamycynę AF i achacynę . Mucyna jest głównym makrocząsteczkowym składnikiem śluzu, który odpowiada za jego właściwości regeneracyjne. Mucyna zawiera aktywne białka przeciwbakteryjne przeciwko bakteriom Gram-dodatnim i Gram-ujemnym. Stwierdzono ich aktywność wobec Pseudomonas aeruginosa AP9 i Bacillus laterosporus BT271, B. subtilis, Staphylococcus aureus i Escherichia coli. Właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe śluzu zostały potwierdzone w badaniach in vitro. Ponadto śluz wykazuje działanie antyoksydacyjne, a składniki takie jak allantoina, kwas hialuronowy, polipeptydy i proteiny mają zdolności regeneracyjne i stymulujące. Śluz ślimaka ze względu na wysoką zawartość substancji aktywnych jest surowcem, którego nie można wytworzyć syntetycznie w laboratorium ŚLUZ ŚLIMAKA W MEDYCYNIE O leczniczych właściwościach śluzu ślimaka wspominali już w starożytności Hipokrates i Pliniusz, jednak możliwość jego wykorzystania w medycynie jest nadal przedmiotem wielu badań. Mechanizm działania licznych substancji zawartych w śluzie ślimaka wciąż nie jest dobrze poznany. Mimo to jest stosowany w produktach do pielęgnacji skóry, środkach gojących rany, klejach chirurgicznych oraz do leczenia wrzodów żołądka . Mucyna izolowana ze śluzu ślimaka ma szerokie zastosowanie w chemii, biologii, biotechnologii i biomedycynie. Wpływa na gojenie się ran, ułatwia tworzenie nowych tkanek oraz wzmacnia naturalną odpowiedź regeneracyjną. Śluz ślimaka wpływa na żywotność komórek, stymuluje proliferację fibroblastów, a także może uczestniczyć w przemianach macierzy pozakomórkowej. Zwiększa migrację i ekspresję cząsteczek adhezji komórka-komórka i komórka- -substrat w keratynocytach i fibroblastach ssaków. Możliwe jest również wykorzystanie śluzu ślimaka do odbudowy i naprawy kości i zębów, ponieważ zwiększa on ekspresję osteopontyny i NF-KB oraz indukuje ekspresję typowych genów zapalnych w komórkach miazgi. Śluz ślimaka składa się z substancji czynnych, do których należą: siarczan heparyna, izolaty i wapń. Izolaty mają działanie przeciwbólowe i przeciwbakteryjne, natomiast wapń odpowiada za prawidłowe utrzymanie stałych parametrów w organizmie. Noothuan i in. stwierdzili, że śluz płaszcza ślimaka miał większą aktywność przeciwbakteryjną niż noga, zarówno u gatunków Lissachatina fulica, jak i Hemiplecta differentia. Śluz Helix aspersa hamuje produkcję melaniny i działanie tyrozynazy. Na tej podstawie leczy melanogenezę i ma właściwości przeciwnowotworowe wobec ludzkich komórek czerniaka . We Włoszech ślimaki stosuje się w leczeniu chorób dermatologicznych, gdzie ich śluz wciera się w skórę w celu wyleczenia stanów zapalnych i trądziku, przyspieszenia gojenia się ran oraz leczenia brodawek.
Bibliografia:
Wargala E, Zalewska A, Sławska M, Kot I. Snail mucus as an innovative ingredient used in the cosmetology and medical industry. Aesth Cosmetol Med. 2023;12(2):45-49. https://doi.org/10.52336/acm.2023.00
